نگاهی ارزیابانه به «تجربه گرایی برساختی» ون فراسن

Authors

جواد اکبری تختمشلو

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف، گروه فلسفۀ علم مهدی گلشنی

استاد فیزیک و فلسفۀ علم دانشگاه صنعتی شریف؛ پژوهشگر پژوهشگاه دانش های بنیادی

abstract

ون فراسن از زمان نگارش کتاب تصویر علمی واقع گرایی علمی را به باد انتقاد گرفته و تجربه گرایی برساختی خود را به عنوان جانشینی مناسب برای آن ارائه کرده است. او با تمسک به این آموزۀ تجربه گرایی که «تجربه یگانه منبع ما برای شناخت جهان است» هر گونه آگاهی از سطح مشاهده ناپذیر جهان طبیعت را ناممکن اعلام می کند. ون فراسن اعتقاد واقع گرا ها به صدق (تقریبی) نظریه های علمی را فاقد هر گونه مبنای معرفتی می داند و در این مورد فقط باور به کفایت تجربی این نظریه ها را مجاز و معتبر می شمارد. در این مقاله عناصر محوری تجربه گرایی برساختی و نوع تقابل آن با واقع گرایی علمی به بحث، بررسی، و ارزیابی گذاشته می شود. نتیجۀ بررسی های این مقاله حکایت از آن دارد که نکات و استنادات ون فراسن در رد واقع گرایی و دفاع از مواضع خویش فراهم کنندۀ توجیه های لازم و کافی برای جانشین کردن تجربه گرایی برساختی به جای واقع گرایی علمی نیستند

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نگاهی ارزیابانه به «تجربه‌گرایی برساختی» ون‌فراسن

ون‌فراسن از زمان نگارش کتاب تصویر علمی واقع‌گرایی علمی را به باد انتقاد گرفته و تجربه‌گرایی برساختی خود را به‌عنوان جانشینی مناسب برای آن ارائه کرده است. او با تمسک به این آموزۀ تجربه‌گرایی که «تجربه یگانه منبع ما برای شناخت جهان است» هر گونه آگاهی از سطح مشاهده‌ناپذیر جهان طبیعت را ناممکن اعلام می‌کند. ون‌فراسن اعتقاد واقع‌گرا‌ها به صدق (تقریبی) نظریه‌های علمی را فاقد هر گونه مبنای معرفتی می‌د...

full text

ون فراسن و تجربه گرایی برسازنده

بس ون فراسن در سال 1980 کتاب تصویر علمی را در دفاع از تجربه گرایی و مخالفت با واقع گرایی علمی منتشر کرد. ادعای او این است که رویکرد ارائه شده بدیلی قابل قبول برای واقع گرایی است و پذیرش آن به لحاظ معرفت شناختی مخاطرات کمتری دارد. عنوانی که وی برای رویکرد خود برگزیده است، یعنی تجربه گرایی بر سازنده، گویای این امر است که وی علاوه بر پایبندی به تجربه گرایی، رهیافتی را در قبال ساختار نظریه های علمی...

full text

ون فراسن و تجربه گرایى برسازنده

بس ون فراسن در سال 1980 کتاب تصویر علمى را در دفاع از تجربه گرایى و مخالفت با واقع گرایى علمى منتشر کرد. ادعاى او این است که رویکرد ارائه شده بدیلى قابل قبول براى واقع گرایى است و پذیرش آن به لحاظ معرفت شناختى مخاطرات کمترى دارد. عنوانى که وى براى رویکرد خود برگزیده است، یعنى تجربه گرایى بر سازنده، گویاى این امر است که وى علاوه بر پایبندى به تجربه گرایى، رهیافتى را در قبال ساختار نظریه هاى علمى...

full text

معضل مشاهده‌ناپذیرها دفاعی از تمایز مشاهده‌پذیر/ مشاهده‌ناپذیر ون فراسن

چکیده ون فراسن در تجربه‌گرایی برساختی قصد دارد بر مبنای تمایز معرفت‌شناختی پایه بین هویات مشاهده‌پذیر و هویات مشاهده‌ناپذیر، از تمایزهای معرفت‌شناختی صدق/کفایت تجربی و باور معرفتی/پذیرش پراگماتیک، دفاع کند. عده‌ای از منتقدان، صرف نظر از مخالفت یا موافقت با این دو تمایز معرفت‌شناختی، با تمایز معرفت شناختی پایۀ مذکور مخالف‎اند. گرچه خود ون فراسن در همدلی با این منتقدان و با گریزی زبان‎شناختی، ...

full text

ون فراسن و براهین رئالیسم علمی

یکی از دامنه دارترین بحث ها در فلسفه علم، بحث رئالیسم علمی است. رئالیست ها معتقدند که فقط با اعتقاد به واقع نمائی علم می توان به توجیه فلسفی و تاریخی قابل قبولی از سیر علم و فعالیت علمی دست یافت. درمقابل، آنتی رئالیست ها درصدد آنند تا با اشاره به مشکلات برداشت رئالیستی از علم، نشان دهند که برداشت های بدیل و به تعبیر دقیقتر، مناسب تری نیز وجود دارد. یکی از این برداشت ها برداشت تجربه گرایان قائل ...

full text

جزمیت یا عقلانیتِ رویکرد تجربی ون فراسن؟

کتاب رویکرد تجربی از آثار متأخر ون فراسن است که در آن هم بیان جدیدی از تجربه گرایی ارائه می کند و هم به تبیین نسبت آن با علم و دین می پردازد. رویکرد تجربی ون فراسن، که وجه بارز آن نگرشی منفی به متافیزیک است، قرار است در کنار معرفت شناسی جدید وی با عنوان اراده گرایی، که یک رویکرد غیرجزمی به عقلانیت است، دیدگاهی منسجم را نتیجه دهد. هدف مقالۀ حاضر این است که نشان دهد،این انسجام پایدار نیست؛ زیرا ر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فلسفه علم

جلد ۶، شماره ۱، صفحات ۱-۳۷

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023